Bilim insanlarına göre Ay'da 'insan çağı' dönemi başladı
Araştırmacılar, bu çağın başlangıcını 1959 yılına, Sovyetler Birliği’ne ait Luna 2 uzay aracının Ay yüzeyine indiği ana tarihlendiriyor. Yeni uzay yarışına da dikkat çeken bilim insanları, ‘50 yıl içinde Ay’ın manzarası bugünkünden tamamen farklı olacak’ diyor.
Editör: Alanya Time - 1
15 Aralık 2025 - 16:44
Bilim insanları, insan faaliyetlerinin Ay’ın yüzeyini kalıcı biçimde etkilemeye başladığını ve bu nedenle Ay’da yeni bir jeolojik çağın ilan edilmesi gerektiğini savunuyor. Kansas Üniversitesi’nden bir araştırma ekibine göre bu yeni dönem, ‘Ay Antroposeni’ yani ‘Ay İnsan Çağı’ olarak adlandırılıyor.
Araştırmacılar, bu çağın başlangıcını 1959 yılına, Sovyetler Birliği’ne ait Luna 2 uzay aracının Ay yüzeyine giriş yaparak, Ay yüzeyine değen ilk insan yapımı nesne ile başlatıyor.
O tarihten bu yana geçen 64 yılda Ay’a 100’den fazla uzay aracı gönderildi.
Bazıları kontrollü iniş yaptı, bazıları çakıldı, bazıları ise insanları Ay yüzeyine taşıdı. Bilim insanlarına göre bu etkileşimlerin toplamı, Ay’ın doğal yapısını şekillendiren baskın güçlerden biri haline gelmiş durumda.
‘50 yıl içinde ay manzarası farklı olacak’
Çalışmanın başyazarı Justin Holcomb, yeni uzay yarışına da dikkat çekerek, ‘50 yıl içinde Ay’ın manzarası bugünkünden tamamen farklı olacak. Birden fazla ülkenin varlığı, hem bilimsel hem de etik açıdan yeni zorluklar doğuracak’ diyor.
Araştırmacılara göre özellikle Ay’ın ince ekzosferi ve sürekli gölgede kalan bölgelerde bulunabilecek buz rezervleri, roket egzoz gazlarından ciddi biçimde etkilenebilir. Bu nedenle gelecekteki görevlerin ‘zarar verici etkileri azaltmayı’ hesaba katması gerektiği belirtiliyor.
Holcomb, Ay’daki ayak izlerinin sembolik anlamına da dikkat çekiyor:
Arkeologlar olarak Ay’daki ayak izlerini, insanlığın Afrika’dan çıkış yolculuğunun bir uzantısı olarak görüyoruz. Bu izler, türümüzün evrim hikayesinin ayrılmaz bir parçası.
‘İnsan etkisinden bağımsız değil’
Holcomb, açıklamasında şu ifadeleri kullanıyor:
Bu fikir, Dünya’da insanların gezegen üzerindeki etkisini tartıştığımız Antroposen kavramına çok benziyor. Dünya’da Antroposen’in ne zaman başladığı konusunda farklı görüşler var; yüz binlerce yıl öncesini savunanlar da var, 1950’leri işaret edenler de.
Benzer şekilde, Ay’da da insan etkisinin çoktan başladığını savunuyoruz. Ancak insan faaliyetlerinin yol açtığı büyük ve ölçülebilir bir ‘ay halesi’ oluşmasını beklersek, bunun farkına varmak için çok geç kalmış oluruz.
Araştırmacılara göre, Ay yüzeyine temas eden uzay araçlarının sayısı ve bu temasların niteliği, artık jeolojik ölçekte anlamlı bir değişimi temsil ediyor. Özellikle inişler sırasında yüzeydeki tozun yer değiştirmesi, çarpışmalar ve insan faaliyetleri, Ay’ın üst katmanlarını ciddi biçimde etkiliyor.
Araştırmacılar, bu çağın başlangıcını 1959 yılına, Sovyetler Birliği’ne ait Luna 2 uzay aracının Ay yüzeyine giriş yaparak, Ay yüzeyine değen ilk insan yapımı nesne ile başlatıyor.
O tarihten bu yana geçen 64 yılda Ay’a 100’den fazla uzay aracı gönderildi.
Bazıları kontrollü iniş yaptı, bazıları çakıldı, bazıları ise insanları Ay yüzeyine taşıdı. Bilim insanlarına göre bu etkileşimlerin toplamı, Ay’ın doğal yapısını şekillendiren baskın güçlerden biri haline gelmiş durumda.
‘50 yıl içinde ay manzarası farklı olacak’
Çalışmanın başyazarı Justin Holcomb, yeni uzay yarışına da dikkat çekerek, ‘50 yıl içinde Ay’ın manzarası bugünkünden tamamen farklı olacak. Birden fazla ülkenin varlığı, hem bilimsel hem de etik açıdan yeni zorluklar doğuracak’ diyor.
Araştırmacılara göre özellikle Ay’ın ince ekzosferi ve sürekli gölgede kalan bölgelerde bulunabilecek buz rezervleri, roket egzoz gazlarından ciddi biçimde etkilenebilir. Bu nedenle gelecekteki görevlerin ‘zarar verici etkileri azaltmayı’ hesaba katması gerektiği belirtiliyor.
Holcomb, Ay’daki ayak izlerinin sembolik anlamına da dikkat çekiyor:
Arkeologlar olarak Ay’daki ayak izlerini, insanlığın Afrika’dan çıkış yolculuğunun bir uzantısı olarak görüyoruz. Bu izler, türümüzün evrim hikayesinin ayrılmaz bir parçası.
‘İnsan etkisinden bağımsız değil’
Holcomb, açıklamasında şu ifadeleri kullanıyor:
Bu fikir, Dünya’da insanların gezegen üzerindeki etkisini tartıştığımız Antroposen kavramına çok benziyor. Dünya’da Antroposen’in ne zaman başladığı konusunda farklı görüşler var; yüz binlerce yıl öncesini savunanlar da var, 1950’leri işaret edenler de.
Benzer şekilde, Ay’da da insan etkisinin çoktan başladığını savunuyoruz. Ancak insan faaliyetlerinin yol açtığı büyük ve ölçülebilir bir ‘ay halesi’ oluşmasını beklersek, bunun farkına varmak için çok geç kalmış oluruz.
Araştırmacılara göre, Ay yüzeyine temas eden uzay araçlarının sayısı ve bu temasların niteliği, artık jeolojik ölçekte anlamlı bir değişimi temsil ediyor. Özellikle inişler sırasında yüzeydeki tozun yer değiştirmesi, çarpışmalar ve insan faaliyetleri, Ay’ın üst katmanlarını ciddi biçimde etkiliyor.
YORUMLAR